Sơ đồ tư duy Sinh học 11 chương 1 dễ nhớ, ngắn gọn

0 483 5 minutes read

Trong bài học này, các em sẽ được hồi tưởng lại những kiến thức quan trọng đã học ở các chương trước đó là sự Chuyển hóa vật chất và năng lượng. Để tổng kết chương trình sinh học đã học, cùng xem qua Sơ đồ tư duy Sinh học 11 chương 1 sau đây, sẽ giúp các em xây dựng lại một hệ thống kiến thức chặt chẽ về những đặc điểm cơ bản của sự sống trong thực vật và động vật.

Nội dung

Tóm tắt chương 1: Chuyển hóa vật chất và năng lượng

Mối quan hệ dinh dưỡng ở thực vật

Quá trình sống của thực vật bao gồm nhiều hoạt động tuyệt vời, bắt đầu bằng việc thụ hưởng những dưỡng chất và năng lượng từ thế giới xung quanh, cùng với đó là quá trình biến đổi những thành phần đó thành vật chất cần thiết để duy trì sự sống của chúng.

MỐI QUAN HỆ DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT

CO₂ khuếch tán qua khí khổng vào lá
Quang hợp trong lục lạp của lá
Mạch rây vận chuyển các chất hữu cơ từ lá xuống rễ
Mạch gỗ vận chuyển nước và muối khoáng từ rễ lên lá
Thoát hơi nước qua khí khổng và cutin trên lớp biểu bì lá

Dòng vận chuyển nước, muối khoáng và chất hữu cơ là nguồn cung cấp vật liệu cho quá trình quang hợp và hô hấp của thực vật. Sự thoát hơi nước giúp khí khổng được phóng thích, từ đó giúp cho CO₂ có thể dễ dàng khuếch tán vào bên trong lá và O₂ cũng được thải ra môi trường xung quanh một cách tự nhiên.

Mối quan hệ giữa quang hợp và hô hấp ở thực vật

Quang hợp và hô hấp trong thực vật có một mối liên kết chặt chẽ và phụ thuộc lẫn nhau. Quang hợp cung cấp cho hô hấp nguyên liệu cần thiết để hoạt động, trong khi hô hấp cũng sản xuất ra các chất bổ sung cho quang hợp. Các quá trình này tương thích và hỗ trợ lẫn nhau, tạo ra một hệ sinh thái tự cân bằng và phát triển tốt.

Tiêu hóa ở động vật

Bảng: Các quá trình tiêu hóa ở động vật

Quá trình tiêu hóa	Tiêu hóa ở động vật đơn bào	Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa	Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa
Tiêu hóa cơ học			x
Tiêu hóa hóa học	x	x	x

Trong tiết trình tiếp nhận thức ăn của động vật đơn bào, quá trình tiêu hóa được thực hiện bên trong tế bào, được gọi là tiêu hóa nội bào.

Ở những động vật có túi tiêu hóa, quá trình tiêu hóa được thực hiện bên trong túi tiêu hóa, ở bên ngoài tế bào, cùng với tiêu hóa bên trong các tế bào trên thành túi tiêu hóa. Điều này cũng có nghĩa là thức ăn được tiêu hóa theo cơ chế tiêu hóa ngoại bào và nội bào.

Với các động vật có ống tiêu hóa, quá trình tiêu hóa thức ăn được thực hiện theo cơ chế tiêu hóa ngoại bào thông qua hoạt động cơ học của ống tiêu hóa cùng với tác dụng của dịch tiêu hóa.

Hô hấp ở động vật

Cơ quan hô hấp là cơ quan trao đổi khí quan trọng nhất của sinh vật. Ở thực vật, cơ quan trao đổi khí chính là khí khổng, còn ở động vật thì có nhiều cơ quan trao đổi khí khác nhau, bao gồm bề mặt cơ thể, mang, hệ thống ống khí và phổi.

Bảng: So sánh sự trao đổi khí ở cơ thể thực vật và động vật

	Trao đổi khí ở thực vật	Trao đổi khí ở động vật
Giống nhau	Hấp thụ O₂ và giải phóng CO₂
Khác nhau	Thực vật trao đổi khí qua quá trình quang hợp và hô hấp	Động vật trao đổi khí qua quá trình quang hợp và hô hấp: bề mặt cơ thể, mang, hệ thống ống khí, phổi

Hệ tuần hoàn ở động vật

Ở thực vật:

Hệ thống vận chuyển của cây được cấu thành bởi hai dòng mạch chính: dòng mạch gỗ và dòng mạch rây. Dòng mạch gỗ được quản bởi tế bào quản bào và mạch gỗ, và được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố như lực đẩy từ rễ, lực hút do quá trình thoát hơi nước từ lá, và lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau cũng như với thành mạch gỗ.
Trong khi đó, động lực của dòng mạch rây phụ thuộc vào sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn, nơi có áp suất thẩm thấu cao, và cơ quan chứa, nơi có áp suất thẩm thấu thấp. Một cách tự nhiên, quá trình vận chuyển dịch chất thông qua dòng mạch rây diễn ra một cách hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và sinh trưởng của cây.

Ở động vật:

Hệ tuần hoàn động vật bao gồm tim và hệ mạch, gồm động mạch, mao mạch và tĩnh mạch.
Để đảm bảo sự vận chuyển máu, tim phải co bóp một cách hiệu quả. Khi tim co bóp, áp lực được tạo ra và đẩy máu đi trong vòng tuần hoàn.

Cơ thể sống hoạt động bằng cách trao đổi chất với môi trường sống. Nó hấp thụ oxy, nước và chất dinh dưỡng từ môi trường để duy trì sự sống và thải ra CO₂, nước tiểu, mồ hôi và nhiệt để điều tiết nhiệt độ cơ thể.

Mối quan hệ về chức năng của các hệ cơ quan:

Hệ thống tiêu hóa có trách nhiệm hấp thu các chất dinh dưỡng và đưa chúng vào hệ tuần hoàn để cung cấp cho cơ thể.
Cùng với đó, hệ hô hấp tiếp nhận khí O₂ và khí CO₂, trao đổi khí trong phổi và đưa chúng vào hệ tuần hoàn để vận chuyển đến tất cả các tế bào của cơ thể.
Những chất dinh dưỡng và O₂ đã vận chuyển tới các tế bào sẽ tham gia vào quá trình chuyển hóa nội bào, tạo ra CO₂ và các chất bài tiết. Sau đó, hệ tuần hoàn sẽ vận chuyển các chất bài tiết đến thận và CO₂ đến phổi để thải ra ngoài.

Hệ tuần hoàn ở động vật

Cơ chế duy trì cân bằng nội môi

Cơ chế duy trì cân bằng nội môi là quá trình phức tạp và liên tục, với sự tham gia của ba bộ phận chính: bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận điều khiển và bộ phận thực hiện.

Bộ phận tiếp nhận kích thích chính là thụ thể hoặc cơ quan thụ cảm. Nó nhận các kích thích từ môi trường xung quanh, bao gồm cả bên trong và bên ngoài cơ thể, và chuyển đổi chúng thành xung thần kinh truyền về cho bộ phận điều khiển.
Bộ phận điều khiển có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hoạt động của các cơ quan trong cơ thể. Đây có thể là trung ương thần kinh hoặc tuyến nội tiết, và nó gửi các tín hiệu thần kinh hoặc hormone để điều chỉnh các chức năng của các cơ quan.
Bộ phận thực hiện được đại diện bởi các cơ quan chức năng, chẳng hạn như thận, gan, phổi, tim, mạch máu và nhiều hơn nữa. Chúng phụ thuộc vào các tín hiệu thần kinh hoặc hormone (hoặc cả hai) để điều chỉnh hoạt động của chúng, nhằm đưa môi trường nội và ngoại bên trong cơ thể trở về trạng thái cân bằng và ổn định.